Krajobrazy kulturowe
Krajobraz kulturowy definiowany jest jako historycznie ukształtowany fragment przestrzeni geograficznej, powstały w wyniku zespolenia oddziaływań przyrodniczych i kulturowych, tworzący specyficzną strukturę, objawiającą się regionalną odrębnością postrzeganą jako swoista fizjonomia. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie z dn. 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami krajobraz kulturowy to przestrzeń historycznie ukształtowana w wyniku działalności człowieka, zawierająca wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze.
Krajobrazy kulturowe są silnie zróżnicowane, znacznie bardziej niż pozostałe grupy (tj. przyrodnicze i przyrodniczo-kulturowe), a łączy je stopień przekształcenia krajobrazu oraz antropogeniczny charakter. Grupa krajobrazów kulturowych została wyodrębniona ze względu na specyfikę struktury i funkcji, które są w pełni ukształtowane przez działalność człowieka. W obrębie tej kategorii w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 11 stycznia 2019 r. w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych wyróżniono 6 typów krajobrazów: 9 - miejskie, 10 - wielkomiejskie, 11 - wodnogospodarcze, 12 - przemysłowe i energetyczne, 13 - górnicze, 14 - komunikacyjne oraz 15 - ludyczne. Wymienione typy podzielono na 19 podtypów.
Jak wynika z Audytu krajobrazowego województwa śląskiego, krajobrazy z grupy krajobrazów kulturowych zajmują 9,02% powierzchni województwa i, mimo iż jednostek tych nie jest zbyt wiele (302), to w istotny sposób wpływają one na postrzeganie i tożsamość regionu. W grupie krajobrazów kulturowych największe powierzchnie zajmują krajobrazy wielkomiejskie (4,59% powierzchni województwa), a pozostałe znaczące powierzchniowo typy to kolejno: krajobrazy przemysłowe i energetyczne (1,3%), górnicze (1,1%), miejskie (1%), wodnogospodarcze (0,8%) i komunikacyjne (0,2%). Spośród 183 krajobrazów priorytetowych 48 to krajobrazy kulturowe.
Wszystkie 6 typów zidentyfikowanych w województwie świadczy o tradycjach gospodarczych regionu związanych z szeroko pojętym przemysłem, w tym górnictwem i energetyką, a także połączonych z nimi rozbudowanymi krajobrazami miejskimi i wielkomiejskimi. Uwarunkowania gospodarcze wpłynęły również na rozwój krajobrazów wodnogospodarczych, co wynikało z potrzeb przemysłu oraz koniecznej funkcji retencyjnej. W regionie nie zidentyfikowano krajobrazów należących do typu krajobrazów ludycznych.
Czytaj więcej:
