Obszary Natura 2000
Natura 2000 to spójna Europejska Sieć Ekologiczna obszarów chronionych, tworzona na terytorium Unii Europejskiej na podstawie art. 3 Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (Dyrektywa Siedliskowa).
W skład sieci Natura 2000 wchodzą specjalne obszary ochrony (SOO, tzw. ostoje siedliskowe), wyznaczane zgodnie z zapisami Dyrektywy Siedliskowej oraz obszary specjalnej ochrony (OSO, tzw. ostoje ptasie), sklasyfikowane zgodnie z Dyrektywą Rady Wspólnot Europejskich 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikich ptaków, zwaną Dyrektywą Ptasią. Dyrektywy te zostały zaadaptowane do prawa krajowego i w Polsce tworzenie sieci Natura 2000 reguluje ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Oprócz obszarów SOO i OSO kwalifikuje ona również jako obszary Natura 2000 obszary mające znaczenie dla Wspólnoty, które zostały zatwierdzone przez Komisję Europejską, lecz nie wyznaczone jeszcze przez Ministra Środowiska jako SOO.
Celem tworzenia sieci Natura 2000 jest ochrona różnorodności biologicznej poprzez zachowanie siedlisk naturalnych oraz gatunków dzikiej flory i fauny, będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, w stanie sprzyjającym ochronie w ich naturalnym zasięgu lub – tam, gdzie to stosowne – odtworzenie takiego stanu. Realizacja wyznaczonego celu odbywa się poprzez: tworzenie obszarów chronionych, utrzymywanie i zagospodarowywanie zgodnie z wymaganiami ekologicznymi siedlisk w strefach chronionych i poza nimi oraz odtwarzanie zniszczonych biotopów i tworzenie biotopów.
Ostoje siedliskowe (SOO)
W województwie śląskim wyznaczone zostały dotąd 42 ostoje siedliskowe Natura 2000 (stan na 07.05.2024 r.), których łączna powierzchnia wynosi 933 km2. Ostatnia zyskała akceptację Komisji Europejskiej na mocy decyzji wykonawczej z dn. 26 stycznia 2023 r., 5 ostoi znajduje się częściowo w województwie małopolskim (Pustynia Błędowska, Dolna Soła, Ostoja Środkowojurajska, Beskid Mały i Dolina Białej Przemszy), jedna częściowo w województwie opolskim (Dolina Małej Panwi), a jedna ostoja zlokalizowana jest w granicach województw: śląskiego, łódzkiego i świętokrzyskiego (Dolina Górnej Pilicy).
Ostoje ptasie (OSO)
Dotychczas na terenie województwa śląskiego wyznaczonych zostało 5 obszarów OSO o łącznej powierzchni 623,6 km2. W 4 z nich przedmiotem ochrony są przede wszystkim populacje wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej gatunków ptaków wodno-błotnych. Odzwierciedla to specyfikę środowiska przyrodniczego województwa śląskiego, w którym niezwykle licznie występują zbiorniki wodne, głównie pochodzenia antropogenicznego (zapadliska, zbiorniki zaporowe, zalane wyrobiska i stawy hodowlane). Wiele z tych zbiorników stało się cennymi miejscami lęgowymi, zimowiskami bądź przystankami na trasie migracji licznych gatunków ptaków. Odmienny charakter ma jedynie górska ostoja na terenie Beskidu Żywieckiego, w której przedmiotem ochrony są m.in. głuszczec, orzeł przedni, drozd obrożny, dzięcioł trójpalczasty oraz dzięcioł białogrzbiety. Na bogactwo ornitofauny ostoi miało wpływ znaczne zróżnicowanie wysokości oraz występowanie czterech pięter roślinno-klimatycznych: pogórza, regla dolnego, regla górnego oraz piętra subalpiejskiego.
Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska (GDOŚ) prowadzi serwis internetowy poświęcony obszarom Natura 2000, Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody, który pozwala na wyszukiwanie i przeglądanie informacji o wszystkich ostojach Natura 2000 z terenu województwa śląskiego oraz Geoserwis z danymi przestrzennymi, w tym lokalizacją i przebiegiem granic obszarów Natura 2000.
Zobacz:
Natura 2000 na stronie RDOŚ Katowice
