Pomniki przyrody – drzewa i krzewy
Ochrona pomnikowa drzew i krzewów w świetle ustawy o ochronie przyrody
Ochrona pomnikowa uznawana jest za najstarszą formę ochrony przyrody. W myśl obowiązującej w Polsce ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, spośród tworów przyrody ożywionej za pomniki przyrody uznaje się drzewa wyróżniające się ze względu na sędziwy wiek i okazałe rozmiary. Mogą one być obejmowane ochroną jako pojedyncze obiekty bądź ich skupiska: szpalery, aleje lub grupy. Ochroną w formie pomników przyrody obejmuje się również szczególnie okazałe egzemplarze krzewów, stanowiska rzadkich roślin zielnych, a także stare okazy kwitnącego bluszczu.
W województwie śląskim aktualnie ochroną objęte jest 1393 pojedynczych drzew i krzewów, grup drzew, alei oraz 8 stanowisk rzadkich i chronionych roślin naczyniowych. Liczby te ulegają ciągłym zmianom ze względu na powoływanie nowych i likwidację nieistniejących już z różnych przyczyn obiektów.
Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 października 1991 r. nadała uprawnienia do powoływania pomników przyrody radom gmin. Do tej pory z kompetencji tych skorzystały rady 135 gmin, ustanawiając pomnikami 1203 pojedyncze drzewa, 168 grup i 21 alei. Na uwagę zasługują gminy, które powołały największą liczbę pomników przyrody, jak: Tarnowskie Góry (100), Bielsko-Biała (72), Sosnowiec (64), Katowice (54), Brenna (52), Cieszyn (48), Ornontowice (36), Jastrzębie-Zdrój (34) i Żywiec (33). Najbardziej okazałym drzewem pomnikowym w województwie jest lipa drobnolistna w Cielętnikach (gm. Dąbrowa Zielona) o obwodzie 1105 cm. Jest to również najgrubszy przedstawiciel rodzaju lipa w kraju. Niestety okaz ten został w 2017 r. poważnie uszkodzony przez orkan Ksawery. Imponującymi rozmiarami charakteryzują się również: para dębów szypułkowych „Mieszko” i „Przemko” w Kończycach Wielkich (gm. Hażlach), z których jeden wyróżnia się obwodem 850 cm, kasztan jadalny o obwodzie 820 cm w Reptach Śląskich (gm. Tarnowskie Góry), obwód 750 cm osiągają lipy drobnolistne w Boronowie i gminie Irządze. Obwód przekraczający 7 m osiągają też: platan klonolistny w Raciborzu – 730 cm, dąb szypułkowy w Rudach (gm. Kuźnia Raciborska) – 725 cm, buk zwyczajny „Buk Sobieskiego” w Świerklanach – 722 cm, lipa drobnolistna w Herbach – 710 cm, dąb szypułkowy w Krupskim Młynie – 706 cm oraz dąb szypułkowy w Górkach Wielkich (gm. Brenna) – 705 cm. Duże znaczenie przyrodnicze i krajobrazowe mają większe układy kompozycyjne drzew. W formie pomnika przyrody chroniony jest na przykład cały park wiejski w Pilicy, na który składa się aż 1619 drzew, czy park wokół Pałacyku Myśliwskiego w Promnicach (gm. Kobiór). W ten sposób chronione są również układy kompozycyjne w formie alei, jak np. „Aleja Brzozowa” w Częstochowie (385 drzew), aleja dębowa w Pszczynie (290 drzew) i wielogatunkowa aleja Pilicy (276 drzew).
Wyszukaj pomniki przyrody:
